Co się dzieje podczas przechwycenia przez wojskowy odrzutowiec?

Białoruś wysłała myśliwce, by zawrócić samolot pasażerski linii Ryanair – lecący z Grecji na Litwę – do lądowania w Mińsku w niedzielę, twierdząc, że na pokładzie jest bomba.

Żadnej nie znaleziono.

„Jeśli przechwytuje cię samolot wojskowy i wydaje ci polecenie, to jesteś posłuszny”.

To był pogląd jednego pilota, który rozmawiała redakcja, który powiedział, że decyzja Białorusi, aby zmusić do przechwycenia samolotu pasażerskiego była „absolutnie lekkomyślna”.

Policja zabrała opozycyjnego dziennikarza Romana Protasewicza, gdy samolot wylądował w stolicy Białorusi. Było to lotnisko, którego piloci nie mieli w swoich planach lotu.

Osoby związane z lotnictwem nazwały to „poważnym incydentem dyplomatycznym”, tak poważnym, że nasi rozmówcy nie pamiętają czegoś podobnego.

Kiedy samolot leci przez międzynarodowe niebo, ma narodowość państwa, w którym jest zarejestrowany.

W tym przypadku samolot Ryanair został zarejestrowany w Polsce na „Ryanair Sun”, spółkę-córkę irlandzkiej linii lotniczej. Kiedy samolot jest w locie, niezależnie od jego pozycji w przestworzach, pozostaje on polskiej narodowości.

„Ingerencja w samolot w locie to incydent dyplomatyczny z udziałem państwa rejestracji” – powiedział wysoki rangą przedstawiciel branży z dużego przedsiębiorstwa lotniczego.

Jeden z pilotów dodał, że „jest to ogromne naruszenie wielu umów międzynarodowych”.

Prawo zezwalające samolotom na przelot nad krajami bez konieczności lądowania jest „pierwszą wolnością lotniczą”, a te wolności lotnicze są niezbędne, aby umożliwić pasażerom i ruchowi lotniczemu przemieszczanie się z jednego kraju do drugiego na całym świecie.

Decyzja Białorusi o przechwyceniu samolotu pasażerskiego w powietrzu i zmuszeniu go do lądowania w kraju trzecim łamie ten kodeks. Z tego powodu szef Ryanair Michael O’Leary określił tę sytuację jako „piractwo sponsorowane przez państwo”.

Białoruś nie podpisała umowy o tranzycie międzynarodowych usług lotniczych, która zawiera „pierwszą wolność lotniczą” i szereg innych kodów.

Kiedy może dojść do przechwycenia wojskowego?

Wojskowa eskorta lub przechwycenie odbywa się przede wszystkim ze względów bezpieczeństwa – uważają eksperci lotnictwa.

Jeśli pasażerowie na pokładzie samolotu, a także mieszkańcy miast i miasteczek na ziemi, są zagrożeni, wówczas państwa reagują, aby zapewnić im odpowiednią ochronę.

Jeśli kontrola ruchu lotniczego (ATC) tymczasowo utraci kontakt radiowy z samolotem, operatorzy będą natychmiast pracować nad przywróceniem łączności radiowej. Ale jeśli tak się nie stanie, a załoga samolotu nie odpowie na dwóch częstotliwościach, może zostać wysłane wojsko.

„Myśliwiec przylatuje, aby przyciągnąć twoją uwagę i [skłonić cię do] zgłoszenia się – i upewnić się, że nie zostałeś porwany i nie rozbijesz się o stolicę. ATC jest bardzo zdenerwowane, gdy po 11 września zamilkło radio z samolotami” – wyjaśnia jeden z pilotów.

Alternatywnie, jeśli kapitan użyje przez radio jednego z wielu „kodów squawk”, aby zasygnalizować, że samolot jest w niebezpieczeństwie, może być również wysłana eskorta wojskowa. Istnieje wiele scenariuszy, w których jeden z tych kodów może być użyty – w tym mechaniczna awaria, utrata łączności lub dyskretny sposób na poinformowanie ATC, że byłeś przedmiotem bezprawnej ingerencji.

Co się dzieje podczas eskorty wojskowej?

Jeśli do eskorty samolotu na niebie zostaną wysłane odrzutowce wojskowe, ustawiają się one w formacji przed samolotem pasażerskim.

„Kapitan siedzi po lewej stronie samolotu. Jeden z odrzutowców ustawi się po lewej stronie, aby zapewnić kapitanowi dobrą widoczność” – mówi jeden z wysokich rangą przedstawicieli branży. Dodaje, że jeśli jest drugi odrzutowiec, może on zająć pozycję po prawej stronie lub za samolotem.

W tym momencie odrzutowce wojskowe będą próbowały nawiązać kontakt z samolotem pasażerskim na międzynarodowej częstotliwości awaryjnej. W przypadku, gdy nie ma łączności, ponieważ radia zawiodły, istnieje książeczka sygnałów przechwytujących, które są manewrami określającymi, co musisz zrobić.

„W nocy błyskają światłami. W dzień kołyszą skrzydłami, co oznacza follow me, a ty musisz podążać” – wyjaśnia pilot.

W poniedziałek na prywatnych grupach pilotów na Facebooku zawrzało od dyskusji o przechwyceniu samolotu. Wielu z nich krytykowało pilotów za to, że zamiast lecieć dalej na Litwę, lecieli za wojskowymi odrzutowcami do Mińska.

„Jeśli samolot wojskowy przechwytuje cię i wydaje ci polecenie, to jesteś posłuszny. Nie można nie wykonać rozkazu. Nie ma innego wyjścia, jak tylko wykonywać rozkazy. To tak jak na ziemi, kiedy policja każe ci coś zrobić” – dodał pilot.

Niepokój pilotów, załogi i pasażerów

Każdy lot ma plan lotu, który jest składany do #Eurocontrol. Obejmuje on wszystko od startu na pasie pierwszym, obejmuje wszystkie elementy trasy i lotu, aż do przyziemienia na pasie drugim.

Przechwycenie oznacza, że plan ten może zostać niemalże wymazany.

„Piloci byliby wtedy bardzo zaniepokojeni. Nie wiedzą, dlaczego i co się dzieje. Dokąd lecimy? Jak wygląda lotnisko? Jaka jest pogoda? Nie mamy do tego tablic podejścia; to byłyby niektóre z moich zmartwień” – dodał pilot jednej z dużych brytyjskich linii lotniczych.

Problem polega na tym, że w scenariuszach przechwytywania, takich jak ten, piloci mogą nie być dokładnie przygotowani do toru/trasy lotu, o który mogą zostać poproszeni, a zatem może wystąpić wyższy stopień ryzyka dla wszystkich.

„Jesteś wrzucony w to, co się dzieje, nie masz już kontroli nad planem lotu i pełnego nadzoru nad bezpieczeństwem, który się z tym wiąże” – wyjaśniło jedno starsze źródło branżowe, dodając „bez znajomości planu twoja świadomość sytuacyjna jest zdegradowana, podobnie jak zdolność do zaplanowania własnej ścieżki lotu do bezpiecznego lądowania”.

Brytyjskie loty zostały teraz poproszone o unikanie białoruskiej przestrzeni powietrznej w następstwie przekierowania samolotu.

Sekretarz transportu Wielkiej Brytanii Grant Shapps zatweetował w poniedziałek, że polecił Urzędowi Lotnictwa Cywilnego, aby poprosił linie lotnicze o wykonanie tego ruchu „w celu zapewnienia bezpieczeństwa pasażerom”. Zawieszono również pozwolenie na działalność białoruskich narodowych linii lotniczych Belavia.

Wciąż nie ujawniono wielu szczegółów, w tym szczegółowej linii czasowej wydarzeń z nieba nad Białorusią w niedzielę rano. Ale dla jednej linii lotniczej, dwóch pasażerów i całego kontynentu rozwija się teraz poważny incydent dyplomatyczny.

Ze względu na sytuację dyplomatyczną i bezpieczeństwa w związku z tym incydentem lotniczym przedstawiciele branży lotniczej nie chcieli być wymienieni z nazwiska na potrzeby tego artykułu.

Białoruś: Podstawy

• Gdzie leży Białoruś? Na wschodzie ma swojego sojusznika – Rosję, a na południu Ukrainę. Na północy i zachodzie leżą państwa członkowskie UE i NATO – Łotwa, Litwa i Polska.
• Dlaczego to ważne? Podobnie jak Ukraina, ten 9,5-milionowy naród jest uwikłany w rywalizację między Zachodem a Rosją. Prezydent Łukaszenko zyskał przydomek „ostatniego dyktatora Europy” – jest u władzy od 27 lat.
• Co się tam dzieje? Istnieje ogromny ruch opozycyjny, który domaga się nowego, demokratycznego przywództwa i reform gospodarczych. Ruch opozycyjny i rządy państw zachodnich twierdzą, że Łukaszenka sfałszował wybory z 9 sierpnia. Oficjalnie wygrał je w wyniku osuwającego się gruntu. Ogromne starcia z policją stłumiły protesty uliczne a władza wysłała liderów opozycji do więzienia lub na wygnanie.

Źródło: BBC UK